Wat is sikkelcelziekte?
Sikkelcelziekte wordt veroorzaakt door een structureel afwijkend hemoglobine in de rode bloedcel dat leidt tot de vorming van ‘sikkelcellen’. Bij SZ (Sikkelcelziekte ) is er sprake van twee belangrijke mechanismen die tot orgaandysfunctie en mogelijke ischemische schade van organen kunnen leiden.
Ten eerste neigen sikkelcellen tot het afsluiten van bloedvaten (vaso-occlusieve sikkelcelcrisis), met name wanneer er sprake is van luxerende factoren zoals koorts, infectie, pijn, koude, dehydratie, verblijf op grote hoogte of stress. Ten tweede is de levensduur van de sikkelcel verkort ten opzichte van de normale rode bloedcel door de afwijkende structuur van het hemoglobine. Hierdoor is bij de patiënt sprake van een chronische hemolytische anemie met bijkomende symptomatologie en complicaties, zoals ernstige bloedarmoede, galstenen door hyperbilirubinemie en mogelijk hartfalen.
Ten gevolge van vaso-occlusieve crises treedt er tijdens het eerste levensjaar een volledige infarcering op van de milt, met als gevolg een niet-functionerende milt, waardoor patiënten een verhoogd risico hebben op levensbedreigende infecties met gekapselde bacteriën. Ernstige complicaties zoals ernstig longlijden, herseninfarcten of botnecrose treden regelmatig op bij patiënten met sikkelcelziekte.
Door immigratie voornamelijk vanuit het Caribisch gebied, Suriname, Afrika en het Midden-Oosten is de prevalentie van sikkelcelziekte in Nederland aanzienlijk toegenomen. Opvallenderwijs is er een overeenkomst tussen deze landen en gebieden waar malaria endemisch voorkomt.
Dragerschap van sikkelcelziekte
Sikkelcelziekte is een autosomaal recessief overervende aandoening. Dit wil zeggen dat meestal beide ouders drager zijn van de ziekte, wanneer zij een kind hebben met SZ. Bij een homozygote SZ (HbSS (homozygote SZ )) zijn beide ouders drager van een HbS mutatie in het β-globine gen (beiden HbAS). Bij samengestelde vormen van SZ is meestal een ouder drager van een HbS mutatie (HbAS) en de andere ouder drager van een andere mutatie in het β-globine gen (bijvoorbeeld HbAC, HbA β-thalassemia, HbAE). De oorzaak van de aandoening is de afwijkende structuur in het hemoglobine van de rode bloedcel. Deze afwijkingen leiden tot een abnormale vorm van de rode bloedcel (sikkelcel) en een neiging tot aggregatie en afsluiting van de bloedvaten met tevens een verhoogde afbraak van deze sikkelcellen. De samengestelde vormen van SZ hebben over het algemeen een milder verloop dan de homozygote vorm.
Dragerschap van sikkelcelsziekte is een nevenbevinding in de hielprikscreening.